Mindmap

Je kunt de mindmap uitvergroten en met je muis over het scherm slepen!

Interview Shannon

Mijn beeldvorming m.b.t. ex-gedetineerden voor het interviewen

Ik verwachtte altijd dat iemand die in de gevangenis zit of gezeten heeft een nors, egoïstisch en respectvol persoon was. Ik bedacht me altijd dat gedetineerden niet nadachten over wat ze anderen met hun daden konden aandoen of wat ze konden aanrichtten. Ik was ook altijd sterk van mening dat, zoals het Nederlandse gezegde zegt, zijn vos zijn haren wel verliest maar niet zijn streken. 

Het interview

Meneer C. is een 53 jarige man. Hij is geboren op de Britse Antillen maar ging samen met zijn familie op zijn 2 jarige leeftijd naar Curaçao. Het gezin waarin meneer opgroeide bestond uit zijn vader, moeder, 1 broer en 5 zussen. Zijn ouders werkte beide hard om het gezin te onderhouden. Waar meneer vandaan komt is het gebruikelijk dat familie op nummer 1 staat. Meneer vindt zijn familie dan ook ontzettend belangrijk. De kerk en geloven stonden in het gezin centraal. Zoals meneer meegeeft was vader helderziend en kon hij situaties voorspellen. Meneer verteld dat hij dit ook heeft maar er verder niets mee doet. Met zijn 5 jaar kon hij Salm 23 volledig uit zijn hoofd en was de kerk bezoeken voor hem compleet normaal.

Als kind was meneer, zoals hij zelf beschrijft, lief maar ook wel een echte jonge. Hij ging naar school, haalde hoge cijfers met als gevolg dat meneer is afgestudeerd als elektriciteitsmonteur. Toen zijn zus vertrok naar New York om daar te gaan wonen en werken is het gedrag omgeslagen. Hij stal zo nu en dan de autosleutels van vader om als tienerjongen even wat ritjes te maken. (Vader is erachter gekomen doordat de kat van de familie voor de deur te miauwen stond. Toen vader de kat naar binnen wou laten zag hij dat de auto samen met zijn zoon weg was) Na dit eerste voorval ging meneer vaker uit met, zoals meneer zelf zegt, “bad boys”. Hij kwam in deze tijd in aanraking met drugs en criminaliteit.

Meneer leerde zijn toenmalige vriendin kennen op een jonge leeftijd. Met deze vrouw is hij ook snel getrouwd. Nederland kwam pas echt in trek toen al zijn vrienden naar Nederland gingen. Hij besloot toen samen met zijn zwangere vrouw naar Nederland te gaan op huwelijksreis. Hij had gepland dat het maar voor korte duur was maar is toch gebleven. Eenmaal in Nederland bleek zijn vrouw zwanger te zijn van een drieling. Al snel kwam er nieuws van de dokter dat één kindje in de buik was overleden, dit was voor meneer een moeilijke periode. De periode werd wel bezegeld met geluk toen zijn zoon en dochter geboren werden. Meneer werkte hard om zijn gezin te onderhouden. Toen meneer, samen met zijn gezin, op vakantie ging naar Curaçao wist meneer nog niet dat hem iets verschrikkelijks te wachten stond. Naar een verblijf van 10 dagen op curaçao overleed zijn zoon. Hij heeft het hier erg moeilijk mee gehad en het vanaf dat moment zegt meneer ook dat zijn gedrag omgeslagen was. Nog steeds heeft hij het erg moeilijk met de dood van zijn zoon. Na de dood van zijn zoon en eenmaal terug in Nederland is hij gescheiden van zijn vrouw en gaan wonen in Rotterdam. Hij had door de jaren heen wat relaties maar liepen allemaal op niets uit.

Meneer geeft aan dat door gebeurtenissen in zijn leven de beslissing tot zijn delict snel gemaakt waren. Hij hield van geld, ondanks dat hij als elektromonteur bijna 600 euro per maand verdiende wilde hij toch meer. Meneer zegt dat dit ook typisch is voor waar hij vandaan komt. Zijn familie was compleet in shock toen ze te horen kregen dat hij in Nederland in de gevangenis zat. Zijn familie vertelde hem vaak dat ze teleurgesteld waren, een van zijn zussen was zo teleurgesteld dat ze zelfs geen contact meer met hem wou. Door de reacties van zijn familie was meneer diep geraakt. Hij heeft erg veel spijt van zijn daden en wilt dan ook heel graag veranderen. Om de band met zijn familie weer te versterken heeft zijn zus, die overigens maatschappelijk werkster is in Nederland, bemiddeld tussen hem en zijn familie. Het contact met zijn familie is geheel zoals het vroeger was. Mede hierdoor wilt meneer nooit meer terug naar de situatie zoals het in zijn detentietijd was.

Zoals in het begin van het interview al naar voren kwam is meneer erg gelovig. Hij ging tijdens zijn detentie ook naar de kerk. Hij deed dit geheel verzorgt in pak en stropdas. De pastoor noemde hem altijd “the gentleman”. Nu meneer is het Exodus huis zit bezoekt meneer nog elke zondag de kerk en bid hij nog elke morgen. Meneer is ontzettend positief ingesteld, vrolijk en spontaan. Zoals ze in het exodus huis zeggen  “Hij is het zonnetje in huis”. De positiviteit sleept meneer erdoorheen. Meneer heeft alcohol, drugs en vooral criminaliteit afgezworen en wil volledig aan zichzelf gaan werken, niet alleen voor zichzelf maar ook voor zijn dochter. Meneer is ontzettend trots op zijn dochter die studeert om forensisch onderzoeker te worden. Hij is dan ook blij dat zij het goede pad gekozen heeft.

Meneer C citeerde, bij de vraag naar wat hij vind van de vooroordelen tegen ex-gedetineerden, een zin uit de bijbel. “Oordeelt niet, opdat gij niet geoordeeld worde”, dit wil zeggen dat je eerst naar jezelf moet kijken, daar valt ook genoeg aan op te merken en dat je mild moet zijn voor anderen. Hij zou willen dat men moeite zou doen om hem te leren kennen en daarna een oordeel te vellen dan dat ze hem veroordelen zonder zijn verhaal te kennen. Hij wenste dan ook dat er ooit een dag zou aanbreken dat men een kon zijn, zonder vooroordelen en vooral zonder oorlog. Meneer C sloot het gesprek af met zijn quote “Niemand is heilig maar wat men verstaat onder heiligen, ook deze maken fouten, we zijn tenslotte allemaal mensen”.

Mijn beeldvorming nu

Nadat ik, met veel stress en onzekerheid, het interview had gedaan met meneer C. waren mijn gedachten totaal anders. Door het gesprek ben ik gaan inzien dat mensen niet slecht zijn, alleen verkeerd gedrag vertonen. Er zijn ex-gedetineerden, zoals meneer C, die hun leven willen beteren en er over nagedacht hebben wat zij veroorzaakt hebben bij bijvoorbeeld hun familie. Ik heb gezien dat er spijt is en dat, als de kans er geweest was, zijn leven anders had kunnen lopen maar door gebeurtenissen zo gekeerd is. Ik denk dat de ervaring om in detentie te zitten voor vele een positieve kans is geweest om aan zichzelf te gaan werken en aan een betere toekomst. 

Interview Liza

Ik vond het ontzettend spannend om een ex-gedetineerde te gaan interviewen, ik wist niet zo goed wat ik moest gaan verwachten. Ik had voorheen ook helemaal niet goed nagedacht over wat ik nou eigenlijk vond van deze doelgroep, ik had mij voorgenomen om geen antwoord op deze vraag te zoeken tot dat ik het interview had gedaan.

Mijn interview vond plaats in het nazorg centrum Exodus te Heerlen. Dit is een oud gebouw direct gelegen naast de kerk. Bij binnenkomst sloeg mij een geur van eten tegenmoet, ik vond deze erg penetrant en werd er een beetje misselijk van. Ik was samen met een klasgenoot gegaan die hier ook haar interview zou houden, we mochten ze samen doen en dat vond ik erg fijn, het voelde voor mij wat veiliger. Het moment dat de man binnenliep die ik mocht gaan interviewen, vervloog mijn gespannenheid direct, het was een normaal uitziende man met lachende ogen. Als ik nu zo terug denk dan weet ik eigenlijk ook niet wat ik verwacht had, een monster?

Het interview begon een beetje gênant want ik gaf de man een blaadje met alle vragen erop die ik wilde gaan stellen, hij pakte het blaadje ook aan. Ik legde hem uit dat er de vragen opstonden en dat hij mee mocht lezen, de man zei heel zachtjes dat hij niet kon lezen en ik kreeg meteen het schaamrood op mijn wangen! Hier had ik helemaal geen rekening mee gehouden en dat vond ik erg dom van mijzelf.

Het verhaal wat de man vertelde trof mij toch wel in mijn gevoel, ik kon merken dat hij als normaal kind was opgegroeid, maar dat hij zoals veel kinderen terecht kwam in de verkeerde vrienden groep. Helaas had hij niet de middelen om hier zelf uit te komen en resulteerde het met detentie in een jeugdgevangenis. Hij wilde niet vertellen over hoe het was in de jeugdgevangenis van Curaçao, ik zag aan het gezicht van de man dat hij hier met veel pijn en verdriet aan terug dacht. Het prikkelde enorm mijn interesse omdat ik erg benieuwd was hoe het daar verliep in de gevangenis. Maar ik respecteerde de wensen van de man en ging door met de vragen.

Ik vond dat het interview goed verlopen was en ik was blij dat de man zijn verhaal met mij wilde delen. Nu mijn vooroordelen zijn ontkracht door deze man heb ik het gevoel dat ik nu instaat ben om een eerlijk beeld te vormen over de doelgroep en hoe ik hier over denk. Ik vind dat ex-gedetineerden mensen zijn die iets verkeerd hebben gedaan, maar dat ze daarvoor ook een straf hebben uitgezeten. Ik vind dat deze mensen een nieuwe kans verdienen in de maatschappij en dat ze als normale mensen gezien moeten worden. Ikzelf kijk nu met positievere ogen naar de doelgroep, ik keur wel nog steeds hun daden af, maar ik zal ze niet verder straffen door ze af te wijzen als persoon zijnde. De straf hebben ze uitgezeten en ze beginnen weer met een schone lei, zelf zou ik ook niet de rest van mijn leven gestraft willen worden d.m.v afwijzing voor iets wat ik in het verleden heb gedaan en gestraft voor ben geweest.

Interview van Steven

Op 6 mei hadden we onze eerste bijeenkomst met onze tutor. De groep was voor mij niet nieuw want ik kon iedereen al van een vorig blok. Wat ik me de hele tijd afvroeg was, welke doelgroep zullen wij hebben? Mijn voorkeur ging uit naar mensen met een verstandelijke beperking, dit is mij een bekende doelgroep omdat ik als eens stage bij had gelopen. Maar mij leek het ook eens leuk om met een andere doelgroep geconfronteerd te worden. En die doelgroep kwam ook. Ex gedetineerden werd in het bijeenkomst verteld. Ik wist in eerste instantie niet goed was ik hier van vond. Hoe ga ik dit in godsnaam aanpakken? Wat moet ik hiervan verwachten. Ik vond het vrij spannend. Vooral omdat de doelgroep voor mij vrij nieuw was. We kwamen vervolgens in de oriëntatie fase en mijn groepje en ik gingen ons verdiepen in de doelgroep.

Een aantal weken verder te zijn ben ik geconfronteerd geworden met ex gedetineerden. Behalve dat ik een interview heb gehad met een meneer X ben ik ook in contact geweest met een andere ex gedetineerde van zorgorganisatie Hang Out in Kerkrade. Daarnaast heb ik een jeugd gedetineerde in de jeugdgevangenis van het Keerpunt gesproken.

Wat ik mij steeds afvroeg was hoe is mijn beeld eigenlijk over ex gedetineerden.

Mijn beeld van ex gedetineerden is afhankelijk van de aard van het delict. Is het een zwaar vergrijp of een licht? Heeft  de gedetineerde  een andere personen met zijn daad benadeeld? Is het misschien iemand die een zedendelict gepleegd heeft? Toont de persoon berouw over zijn daden? Hoe kijkt hij terug naar datgene wat hij gedaan heeft? Dit is voor mij belangrijke informatie die ik graag wil weten over een gedetineerde.
Voor mij is het ook belangrijk om te weten uit wat voor milieu de persoon komt. De omgeving vormt een persoon. Het zou kunnen zijn dat een persoon opgegroeid is in een omgeving met weinig kansen. Misschien weet de persoon niet beter. Maar ik vind wel dat je het gedrag moet afkeuren en niet de persoon zelf.
Dit beeld is bij mij ontstaan door programma’s die op tv gezien heb. Ik zag dan vaak in mijn ogen normale jongens aan het woord maar die wel een stommiteit hebben begaan.

Wat mij opviel aan X, was dat het een normaal persoon was. Hij is op gegroeid in een nette  buurt en kansen gehad om naar school te kunnen gaan en te studeren.
Op een zeker moment heeft hij in een situatie een verkeerde keuze gemaakt. X wilde niet verder vertellen over de situatie maar gaf wel aan dat het om een gewelddelict ging. Mijn gedachte tijdens het gesprek was dat hij door die ene stomme daad er wel zijn hele leven me zit. Hij heeft momenteel ook een strafblad. X gaf zelf aan dat hij vaak terug denkt aan de situatie en als het kon, de tijd terug zou draaien. Toen hij dit vertelde merkte ik aan X dat hij spijt van zijn daad had. Ik had op dat moment niet het gevoel dat ik met een ex gedetineerde aan het praten was.
Mijn oordeel dat ik had over gedetineerden die een stommiteit hebben begaan en hier bestraft voor zijn geworden, werd hier voor mij bevestigd. Voor mijn gevoel had X ook een stommiteit begaan en spijt van zijn daad. Voor de rest had ik het gevoel dat ik met een normale jongen aan het praten was zoals ieder ander. Dat mijn beeld naar aanleiding van dit gesprek niet veranderd is komt omdat het mijn werkelijkheid overeenkomt met datgene dat ik ervaren heb bij X.

Ik vind het tot nu toe geweldig om over deze doelgroep na te denken. Maar ik merk ook aan mezelf dat ik het vrij lastig vind. 

Interview van Ruby

Interview nummer 2.

Donderdag 22 mei 2014, rond 16:30 uur had ik behoorlijke zweet handjes. Op dit moment was ik namelijk een ex-gedetineerde  aan het interviewen. Mijn negatieve vooroordelen over de doelgroep ex-gedetineerden, zit hem vooral in de angst voor de samenleving. Wanneer iemand vrij komt, is de samenleving dan nog beschermd? Het positieve beeld dat ook in mijn vooroordelen ligt te rusten, is dat iedereen fouten maakt, daar ben je mens voor en geen robot.

Na mijn ontmoeting met de informant is mijn beeldvorming negatief veranderd. Ik ben het gesprek ingegaan met gemengde gevoelens, zoals hierboven benoemd. De jongen had niet echt spijt van wat was gebeurd en wilde niet veel loslaten waardoor ik op een gegeven moment vast liep en de basisvragen beantwoord heb gekregen, maar helaas ook niet meer dan dat. 

Interview meneer X door Ellen

Meneer X.

Vandaag heb ik een interview gepland met meneer X. Met een verhoogt hartritme en zweethanden ging ik naar de plek toe waar ik meneer X zou ontmoeten en zou interviewen. Waarom voelde ik me zo zenuwachtig voor het interview? Geen idee! Maar meneer X zou ik over een aantal minuten ontmoeten, dus terug kon ik niet meer.

“Hallo, jij bent vast Ellen” zei meneer X op een opgewekte toon. Op dat moment vielen al mijn zenuwen weg, het ijs was gebroken.

We begonnen het interview door ons allebei voor te stellen, ik vertelde wie ik was en wat het uiteindelijke doel van dit interview zou zijn. Tevens legde ik aan meneer X uit wat ik precies met de gewonnen informatie zou gaan doen, en hoe ik dit interview zou verwerken. Meneer X gaf aan dat hij het allemaal goed vond zolang ik maar geen geluid, beeld of naam zou gebruiken in mijn verslag.

Tijdens het interview stelde ik de vragen die ik had gemaakt, aan meneer X, maar al snel merkte ik dat we in plaats van een interview over gingen naar een fijn, open gesprek. We gingen diep op onderwerpen in en meneer X kon goed vertellen wat zijn gedachtes en gevoelen waren in de tijd dat hij gedetineerd, en in de tijd dat hij ex-gedetineerd was. Een bijzonder gedeelte van het interview vond ik de dag dat hij vrij kwam.

Meneer X: “ Natuurlijk wilde ik naar huis en naar mijn vriendin toe, die acht maanden waren lang genoeg! Maar op de een of andere manier ben je toch aan het gevangenisritme gewend en was het een ontzettend rare dag. Toen ik eenmaal thuis kwam, heb ik erg moeten wennen. Het klinkt ontzettend vreemd wat ik zeg maar je ervaart dan toch weer een kleine cultuurshock om het zo maar te zeggen”. 

Ik  heb een erg prettig gesprek gehad met meneer X, wat zo ongeveer twee uur heeft geduurd. Meneer X vertelde open over hoe hij over de maatschappij en over ex gedetineerd dacht: “Iemand die iets heeft gedaan moet ook met zijn kont op de blaren zitten, anders leren ze het nooit! Een gevangenisstraf vind ik persoonlijk niet de beste straf voor iedere gedetineerde maar goed, het is een straf” Op het einde van het gesprek ging meneer X nog dieper in op de stempel die hij gekregen heeft maar waar hij ook nog veel last van heeft. “Geen verzekering die mij of mijn vriendin wilt! Ik begrijp goed dat de maatschappij de eerste jaren nog even moet wennen aan mij en mijn stempel, maar het is nu 14 jaar geleden. Ik heb mijn straf uitgezeten toch? Krijg ik dan nooit een tweede kans?”

Dit gedeelte raakte mij, ik vind het erg dat hij geen tweede kans in de maatschappij krijgt. Dit is zeker een ding wat ik meeneem in onze manifestatie, want op deze manier kunnen we toch niet omgaan met ex- gedetineerden? Meneer X en ik hebben het gesprek fijn afgesloten. Hij gaf zelfs aan dat als ik nog informatie nodig had of er kwamen nog vragen bij me op, ik hem gewoon mocht bellen!

Rondleiding Keerpunt

Het keerpunt.

Met een knoop in mijn maag en een licht bonkend hoofd liep ik achter de groep aan door de gangen. De sfeer was bedrukkend en voelde koud aan. Hier gebeurde het dus, de detentie van kinderen. Ook al hadden ze alle luxe zoals een zwembad, sporthal en klaslokalen, voelde het toch als een bedrukkende omgeving.

Afgelopen vrijdag kreeg onze klas de kans om een kijkje te nemen in de jeugdgevangenis het Keerpunt Cadier en keer. Het was een ongelofelijke en ook zeer spannende ervaring. Het spannende van deze ervaring begon al bij binnenkomst, toen een agente mij vroeg of ik iets in mijn broekzakken had. De hele klas moest onder een metaaldetector lopen voordat de rondleiding kon beginnen.

Allereerst kregen we de school gang te zien, we hebben niet in een klaslokaal kunnen kijken maar wel in bijna alle creatieve lokalen zoals het houtbewerkingslokaal en metaalbewerkingslokaal. Daarna mochten we een isoleercel bekijken, toen we deze gang in kwamen leek het wel of we in een totaal ander gebouw terecht waren gekomen, de temperatuur was voelbaar lager en er hing een weeïge geur die je kunt vergelijken met de geur die je tegen komt in het ziekenhuis. De isoleercellen waren anders dan ik had verwacht, er waren helemaal geen zachte muren, maar juist harde en er was een wc waar ook nog eens een camera op gericht stond. Als je in de isoleercel moet dan krijg je een overal aan van papier, ook krijg je een matras toegedeeld en wat wc papier. Voor de rest is er niks, alleen jij en je gedachten.

Natuurlijk hebben deze kinderen ook recht op frisse lucht en mogen ze een uur per dag uit de isoleercel naar het ‘buiten hok’, dit is een ruimte waarvan het dak is afgesloten met een hek, ook hier was er niks om op te zitten maar wel frisse lucht. Vooral de isoleer cel gaf mij een vreemd gevoel, ik probeerde mij voor te stellen hoe het zou zijn om daar een paar uur of zelfs de hele dag te moeten zitten, ik kon mij dit vrijwel niet voorstellen. De leider van de rondleiding gaf ook aan dat ze niet trots waren op deze afdeling maar dat het soms wel echt nodig was om de kinderen tegen zichzelf en anderen te beschermen.

Ook hebben we mogen kijken in een cel waar de jongeren nachts verblijven, hier had ik een cel verwacht wat je ook altijd tv ziet. Gelukkig was dit niet zo! Het waren kleine kamers met een bed, kast, bureau en een wc en douche gelegenheid. Wat ik wel erg frappant vond was dat er een groot breedbeeld tv hing (deze heb ik nog niet eens!). De begeleiding vertelde ons dat de kinderen tv kijken moesten verdienen en dat ze alleen maar door de begeleiding uitgezochte programma’s mogen kijken, dit is om contact met de buiten wereld te voorkomen. Blijkbaar kun je via TMF berichtjes versturen die dan op tv zichtbaar zijn. Ook vertelden ze dat er een censuur op de kranten bestond binnen de instelling om te voorkomen dat de kinderen elkaars daden weten, dit is erg belangrijk binnen de instelling omdat men bang is dat ze door de mogelijke gruwelen de kinderen als persoon gaan afwijzen in plaats van hun daden.

De jongeren zitten maar acht uur in hun cel, eigenlijk alleen maar om te slapen, de rest van de dag zijn ze verplicht om mee te doen aan de dagactiviteit. Deze dagactiviteit bevat school, sport, eten en therapieën. Nu vraag je je misschien af waarom er therapie wordt gegeven in een gevangenis, dat vroegen sommige van onze groep zich ook af, en het antwoord verbaasde mij niks en voldeed aan mijn waarden. Kinderen zijn kinderen en vooral mensen, geen enkel kind is slecht geboren! Dit drukte de begeleider ons op het hart. De kinderen die in de jeugdgevangenis zitten, zitten daar natuurlijk niet voor niets, maar ze hebben allemaal een getroebleerd leven of een stoornis waardoor ze tot hun daden zijn gekomen.

Na de zware kost van de rondleiding konden we onszelf gerust stellen toen we op een woongroep mochten kijken, het zag er bijna huiselijk uit met een tintje gevangenis. Hier konden de kinderen eten, en zelf koken als ze dat graag willen. Ook mogen ze hier samen een film kijken of een potje tafel voetbal spelen. Deze ruimte is belangrijk voor de kinderen omdat ze hier samen zijn, dit voorkomt vereenzamen, ook kunnen ze hier oefenen met hun gedrag en gedrag herkenning. Dit alles gebeurt natuurlijk onder toezicht.

We hebben ook een kijkje mogen nemen in de grote keuken waar voor de gehele instelling (3 gebouwen) het voedsel word bereid. Hier kregen we te horen dat alle kinderen in de instelling 12 euro per week zakgeld kregen, hier schrok ik wel een beetje van want in mijn ogen is dit veel geld. Dit geld mogen ze besteden aan snoepjes en aan andere dingen. Ook hier hangen weer veel regels aan, als je geen goed gedrag vertoond hebt, mag je ook geen snoepjes kopen.

De jongeren worden per vier begeleid door één begeleider en sommige kinderen krijgen een op een begeleiding. Deze begeleider zorgt dat ze na de les gaan, let op tijdens het sporten en is de persoon waarbij de kinderen terecht kunnen.

Aan het eind van de rondleiding kregen we allemaal wat te drinken en vlaai, we kregen nog 3 filmpjes te zien die uitleg gaven over de instelling. Deze filmpjes gaven ons een samenvatting over de instelling. Wel vind ik persoonlijk dat je door een dergelijk filmpje te kijken niet echt weet wat een jeugdgevangenis nou werkelijk is. Dit weet je pas als je door de gangen hebt gelopen, de bedrukkende sfeer hebt geproefd, de weeïge geur in die gangen hebt geroken, de zware deuren hebt gevoeld, het eeuwige: eerst de ene deur op slot dan de ander pas weer open, gevoel hebt gevoeld.

Kortom, hoe luxueus de jeugdgevangenis er ook uit mag zien, het is een echte gevangenis en waarschijnlijk ook een echte straf voor de kinderen die erin moeten verblijven. Ook al bied de jeugdgevangenis de nodige structuur en nog veel belangrijker de veiligheid die veel kinderen niet kennen of nooit gekend hebben toch lijkt het mij verschrikkelijk om daar te moeten verblijven. Vooral omdat je niemand kunt knuffelen en niet zelf invulling kunt geven aan je dag.

Wel wil ik even nog benadrukken dat het personeel het beste voor heeft met de kinderen en alles doen om de kinderen een veilige omgeving en kans op een diploma te bieden. Ik vind het vooral heel knap dat deze mensen de kinderen niet afwijzen op hun persoon zijn, dat deze kinderen wel erkenning krijgen in het zijn van zichzelf. Deze mensen zijn er voor de kinderen in slechte tijden als zij niemand meer hebben om naar te keren.

Ik en de rest van mijn klas zijn ontzettend dankbaar voor deze ongelofelijke ervaring, ik zal nooit meer hetzelfde denken over een krantenartikel waarin een kind in detentie moet. Ik weet nu precies waar ze heen gaan en hoe gestructureerd hun leven in detentie zal verlopen.

Na de rondleiding zijn we bij elkaar gekomen en kregen we een presentatie over het Keerpunt. Wij (Steven & Sofrane)  mochten een interview houden met een van de jongeren van het Keerpunt. Op het moment dat we met een medewerker mee liepen, liep de spanning bij ons beiden hoog op. Na meerdere, dikke, deuren te hebben gepasseerd kwamen we bij een van de woonkamers waar de jongeren aanwezig waren.  Dat was erg spannend, omdat we nu direct contact hadden met jongeren die al enige tijd vastzitten! De sfeer in de woonkamer was erg gemoedelijk. Een aantal jongeren waren aan het gamen, een ander zat muziek te luisteren en weer een ander zat een spel te spelen met de begeleider. De eerste reactie van de jongeren was waar de meiden bleven. Ze hadden ons (mannen) niet verwacht.  Wij moesten hier om lachen. Niet omdat het grappig was, maar omdat we enigszins zenuwachtig waren. We merkten dat hierdoor de grootste spanning er vanaf was. Vervolgens zijn we onder begeleiding van een medewerker met de jongere naar een vergaderruimte gegaan. Toen we in de vergaderzaal zaten waren we beiden even zoekende. Het duurde even voordat het gesprek op gang kwam. Het was de gedetineerde jongere tegenover de onwetende studenten. Af en toe kwam er een vraag uit de keel van een van ons twee. De focus lag in het begin te veel op de diversiteitcirkel. Het gesprek kwam, voor ons gevoel, pas echt op gang toen de we aan de jongere vroegen hoe hij in het Keerpunt terecht was gekomen. De jongere wilde er niet te veel details over loslaten, maar het kwam neer op een aantal geweldsdelicten en een gewapende overval.

Nadat we op een aantal punten van de diversiteitcirkel besproken hadden keken we anders tegen de jongere aan. De jongere leek opeens minder bedreigend en eng dan we van te voren dachten. De jongere reageerde over het algemeen erg nuchter en leek niet anders te zijn dan jij of ik. In het begin stelden we voornamelijk vragen en kregen we alleen daar antwoord op. Dat lag niet aan de jongere, maar aan onze vraagstelling. We voelden ons in het begin niet op ons gemak en vielen terug op onze vragen. Naarmate de spanning bij ons af nam, gingen we dieper op de persoon in. Dit resulteerde in een veel levendiger gesprek waarin iedereen zijn mening gaf. De medewerker stelde af en toe vragen waardoor hij niet alleen de jongere liet nadenken, maar ook ons zelf. Wat ons van het gesprek vooral is bijgebleven is dat de jongere weet dat zijn omgeving een rol heeft gespeeld in de situaties waar hij in terecht gekomen is. Toch zal de jongere ervoor kiezen om na zijn vrijlating weer terug te keren naar zijn oude omgeving.  Een aantal dagen later hebben we het hier onderling in de klas over gehad. We hebben hier een dubbel gevoel over. Aan de ene kant snappen we niet waarom de jongere ervoor kiest om weer terug te gaan naar zijn oude omgeving. De jongere geeft aan dat zijn omgeving een slechte invloed op hem heeft. En aan de andere kant zou het ons erg lastig lijken om je vertrouwde omgeving (familie, vrienden, etc.) achter je te laten en ergens anders opnieuw te beginnen. Een plek waar je niemand kent en er helemaal alleen voor staat.

Nadat we i.p.v. twintig minuten, vijfentwintig minuten de jongere hadden geïnterviewd zijn we terug naar de woonkamer gelopen. We hebben de jongere bedankt voor het openstaan voor een interview en het beantwoorden van onze vragen. Vervolgens kwamen de andere jongeren en gingen ze samen een sigaret roken. hier eindigde onze spannende ontmoeting!

De krant

Ook gedetineerden willen huisje, boompje, beestje

Het leven oppakken na detentie valt niet mee. Huisje, boompje, beestje is er vaak niet. Toch is Ivan Vinkwolk (52) vol goede moed. ”Je moet het uiteindelijk zelf doen.”Doorn

”We zijn geen weggooi mensen. Wij zijn allemaal met een doel geboren”, zegt ex-gedetineerde Ivan Vinkwolk. Zelf werkt hij hard aan zijn ‘grote wens’. Als Vinkwolk zijn veiligheidsdiploma haalt, mag hij voorlopig in Suriname aan de slag bij een Nederlands bouwbedrijf, vertelt hij stralend. “In januari.”

”Eerder leefde ik altijd in angst voor politie of was ik bang om beroofd te worden. Nu heb ik een woning en werk ik. Natuurlijk mis ik weleens het geld”, zegt hij eerlijk. Vinkwolk duidt op zijn vorige leven. Vanwege ‘het grote geld’ uit de cocaïnesmokkel stond hij een paar jaar geleden in de rechtbank. Tot groot verdriet van zijn drie dochters, en verbazing van de rechter, vertelt hij. ”Waarom staat zo’n mooie, intelligente man als u hier”, vroeg de laatste hem. Dat bracht hem tot inzicht. ”Ik moet een voorbeeld zijn voor anderen.” Zijn leven leek ook veelbelovend toen hij 27 jaar geleden in Nederland kwam. “Ik heb altijd gewerkt. Als bootsman op een koopvaardijschip, in de horeca, als zilversmid, bij grote bouwbedrijven in Nederland. Aan harddrugs of alcohol ben ik nooit verslaafd geweest. Ik heb ook niemand bedrogen. Toen ik mijn banen en huis kwijtraakte, kwam ik in het nauw.”

Vinkwolk ging drugs smokkelen, kwam op zijn 40e in aanraking met de politie, en moest achttien maanden in een Engelse cel zitten.

Oorzaken voor criminaliteit, zijn vaak terug te herleiden naar een kansarme jeugd. Dat is de ervaring van Jan Eerbeek, gepensioneerd justitiepastor. Eerbeek stond aan de wieg van Exodus Nederland. De stichting met 220 professionals en 1800 vrijwilligers begeleidt (ex-)gedetineerden en hield afgelopen vrijdag in Amsterdam een bijeenkomst. ”Vaak gaat het om mensen die vaardigheden missen voor werk, wonen en relaties. Terwijl huisje, boompje, beestje uiteindelijk is wat uiteindelijk de gedetineerden willen”, aldus Eerbeek.

Ook Vinkwolk had een moeilijke start. Hij was een ‘buitenkind’. Zijn getrouwde vader nam hem weliswaar op in het gezin, maar was zelf nooit thuis. ”Ik leefde op straat. De lagere school heb ik afgemaakt. Mijn eigen moeder leerde ik pas op mijn 18e kennen.”

Eenmaal in de gevangenis worden gedetineerden onvoldoende voorbereid op een succesvolle terugkeer in de samenleving, zeggen de vrijwilligers en professionals. ”Maar uiteindelijk moet je het ook echt zelf doen”, verklaart Vinkwolk met overtuiging (Karimi, 2013). 

'Ex-gedetineerde vrouw verdient aandacht'

AMSTERDAM - De rechtbank veroordeelt jaarlijks ongeveer drieduizend vrouwen tot een gevangenisstraf. Voor deze groep is veel te weinig aandacht van de politiek en overheid, meent directeur Roland Wolters van re-integratiebureau Zorgconcept. Donderdag overhandigde hij aan burgemeester Job Cohen van Amsterdam een boek waarin tien ex-gedetineerde vrouwen hun aangrijpende verhaal vertellen.

De bundel, getiteld Veroordeeld, laat zien wat gevangenschap met vrouwen doet. De reden waarom ze in de cel belandden, varieert: van verwaarlozing, misbruik, verslaving, foute mannen, ontslag en geldproblemen tot illegaliteit.

Zoals het verhaal van de 39-jarige Omaira. Haar relatie liep op de klippen, ze verloor haar baan en had geen uitkering. En dat terwijl ze vier kinderen moest opvoeden. Ze kwam al snel in de problemen en liet zich verleiden tot drugssmokkel. Tijdens haar eerste reis werd ze meteen gepakt op het vliegveld van Manchester. Ze kreeg zeven jaar gevangenisstraf. Na ongeveer een jaar kon ze haar straf verder uitzitten in Nederland en kwam ze al snel vrij.

Na haar vrijlating was ze blij maar ook bang. „Ik was nergens op voorbereid.” Met behulp van Zorgconcept heeft ze inmiddels een baan bemachtigd. Een huis heeft ze nog niet. „Ik zit nu ergens in onderhuur maar kan daar niet blijven.” De bureaucratie verwijst haar van het kastje naar de muur. „Ik heb net als iedereen een dak boven mijn hoofd nodig. Dan kunnen mijn kinderen terugkomen.”

De terugkeer in de maatschappij is vaak een lange weg, weet Zorgconcept. Dat komt vooral door een laag opleidingsniveau (80 procent), schulden (72 procent, waarvan een kwart met meer dan 10.000 euro) en gebrekkige huisvesting (50 procent, waarvan 8 procent dakloos).

Naar schatting 4400 kinderen zijn de dupe van de detentie van hun moeder. Volgens Wolters komt het nog steeds voor dat vrouwen na hun vrijlating op straat staan zonder werk, zonder geld, zonder huis en zonder opvang voor hun kinderen.

De 25-jarige Angelique, die slachtoffer werd van haar 'foute' vriend en daardoor een maand in de cel belandde, zegt in haar verhaal dat ze hoopt dat het boek verandering brengt in de toekomst. „Er moet beter gekeken worden naar mensen zoals ik die gedupeerd zijn door anderen (De telegraaf, 2009).”

DEN HAAG - "Hé do! Je moet hier niet praten met die jongens. Je moet iets voor ze doen, als ze vrijkomen.’’

Gevangenispredikant Jan Eerbeek hoorde het 27 jaar geleden van een jonge knul in de jeugdgevangenis te Vught. Het was voor hem het begin van een project om ex-gedetineerden te begeleiden naar een betere toekomst. „Die opmerking is mij altijd bijgebleven. Het raakt de kern van resocialisatieproject Exodus: in de gevangenis kun je hun leven draaglijker maken, maar na de gevangenis kun je ze helpen weer wat van hun leven te maken. En die hulp hebben ze hard nodig.’’

Hij vond in ’81 een kelder onder een flatje in Moerwijk aan de Roemer Visscherstraat/De Lannoystraat die hij van de gereformeerde kerk mocht gebruiken, en ving er met vrijwilligers ex-gevangenen op die hun weg terug zochten in de maatschappij. Er paste nauwelijks een hand vol mensen in de kelder, maar het werd een groot succes. In ’86 opende Exodus met hulp van de katholieke en protestantse kerken in Den Haag het eerste huis voor begeleid wonen (aan de Frankenslag), dat vervolgens uitgroeide tot een opvanghuis voor inmiddels zeventien mensen (in drie panden op rij). 25 jaar later is Exodus een landelijk netwerk van tien opvanghuizen voor ex-gedetineerden. Jaarlijks worden er vierhonderd ex-gedetineerden geplaatst (capaciteit: ruim 140). Vandaag viert de stichting haar jubileum.

Eerbeek is vooral trots op de aanpak van Exodus. „In het begin ging het voornamelijk om het gevoel ergens thuis te komen. Ze konden dan vrijblijvend een spelletje doen of gewoon een beetje praten. Inmiddels zijn we een stuk verder. We hebben een gebalanceerd programma dat erop toeziet dat de situatie van de bewoners verbetert. Ook niet zomaar iedereen komt bij ons binnen.’’

Mensen moeten gemotiveerd zijn en mogen niet aan de drugs zijn. Wat ze hebben gedaan waardoor ze in de gevangenis kwamen, is volgens Eerbeek niet van belang. „Je ziet dat er vaak sprake is van een complex spectrum van problemen: huisvesting, schulden, gedragsproblemen. Met onze aanpak wordt de kans op recidive aanzienlijk kleiner (Kranenburg van, 2006).’’

Referentielijst
A. Karimi. (2013). Ook gedetineerden willen huisje, boompje, beestje. Gevonden op het world wide web op 19 mei 2014.

http://www.metronieuws.nl/nieuws/ook-gedetineerden-willen-huisje-boompje-beestje/SrZmkq!GMeKDpBPZkNjs/

C. van Kranenburg. (2006). Tweede kans voor ex-gedetineerden. Gevonden op het world wide web op 19 mei 2014.

http://www.ad.nl/ad/nl/1040/Den-Haag/article/detail/2321686/2006/08/30/Tweede-kans-voor-ex-gedetineerden.dhtml

De telegraaf. (2009). Ex-gedetineerde vrouw verdient aandacht. Gevonden op het world wide web op 19 mei 2014.

http://www.telegraaf.nl/binnenland/20479561/___Ex-gedetineerde_vrouw_verdient_aandacht___.html

De socialekaart

Sociale kaart

Ex-gedetineerden

Mondriaan

Mondriaan is samen met andere organisaties verantwoordelijk voor de ggz van de inwoners van Zuid-Limburg. De justitiële verslavingszorg in Limburg verzorgt de reclassering voor verslaafde (ex-)delinquenten. Het reclasseringsaanbod geldt voor het arrondissement Maastricht.

Vijverweg 28
6133 AR Sittard
Telefoon: 046 - 457 10 64

UWV

Dit bedrijf zorgt dat o.a. ex-gedetineerden een nieuwe baan aangeboden krijgen en helpen ook met zoeken.De kansen op de arbeidsmarkt worden zo geoptimaliseerd.

Rijksweg Zuid 28-28a
6131 AP Sittard

046 – 7506341

Humanitas
Als vrijwillige coördinator maatjes (ex)-gedetineerden bij Humanitas koppel je vrijwilligers aan deelnemers en begeleid je hen op weg naar eigen regie voering door de deelnemer.

Afdeling Westelijke Mijnstreek
Veldmaarschalk Montgomerylaan 333
5612 BG Eindhoven
040 213 0711
westelijkemijnstreek@humanitas.nl

INES
INES staat voor Interkerkelijk Nazorgproject Ex- gedetineerden Sittard. Sittard staat er omdat het daar allemaal is begonnen in samenwerking met de RK Parochie Vrangendael. De medewerkers kunnen uit de wijde omgeving en van alle gezinde zijn. Dit is ook bij de hulpvragers het geval.

Protestantse Gemeente te Sittard

Johanneskerk, Mgr. Vranckenstraat 9

6134 AJ Sittard

046-4583017

Exodus

Exodus Nederland is de grootste landelijke nazorgorganisatie die met professionals en vrijwilligers opvang en begeleiding biedt aan ex-gedetineerden en gedetineerden in de laatste fase van hun straf zitten. En gemotiveerd zijn uit de criminaliteit te stappen.

Exodus Nederland
Morssingel 5
2312 AZ Leiden

T 071 516 19 50
F 071 516 19 65
E info@exodus.nl
Bank NL 68 INGB 0004 324 414 t.n.v. Exodus Nederland te Leiden
KvK 41160178

Gevangeniszorg Nederland, Geloof in herstel.
Voor een goede re-integratie is het van belang dat een ex-gevangenen na detentie zo mogelijk snel aan het werk gaat. In onze werkwijze staan persoonlijk contact, motivatie en professionaliteit hoog in het vaandel.

Bezoekadres.                                   Postadres.
Ierlandlaan 35                                 Postbus 5042
2713 HG Zoetermeer                   2701 GA Zoetermeer

T 079-3310568
F 079-3310945
T 0800-3310568 (gedetineerden kunnen ons gratis bellen op dit nummer)
E www.gevangenzorg.nl 

CCV
Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid. Zorgt voor nazorg voor ex- gedetineerden, zodat terugval minimaal blijft.

Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid
Churchilllaan 11 
3527 GV  Utrecht

Reclassering Nederland
Reclassering Nederland kan in opdracht van een gemeente ex-gedetineerden begeleiden bij hun terugkeer in de samenleving. Dit is zinvol, omdat een goede nazorg de kans op herhaling van crimineel gedrag verkleint.

Landelijk kantoor Utrecht
Vivaldiplantsoen 100
3533 JE Utrecht

Tel. 030-232 49 49
Fax. 030-232 49 50info@reclassering.nl

Humanitas
Het Veiligheidshuis Maastricht en Humanitas hebben de handen in elkaar geslagen om verbetering in de nazorg voor ex-gedetineerden te brengen. Het Veiligheidshuis begeleidt de ex-gedetineerden bij het regelen van zaken zoals wonen, werken en zorg, zodat het proces van reïntegratie snel kan beginnen. De vrijwilligers van Humanitas bieden ondersteuning bij zaken waar de ex-gedetineerde tegenaan loopt.

Humanitas
Afdeling Maastricht-Heuvelland 
Randwycksingel 25
6229 EG Maastricht
T 043-356 0448
E maastricht@humanitas.nl

CZW
Het coördinatiepunt zal dit proces samen met de gemeentes zo goed mogelijk helpen te begeleiden met behulp van de voorliggende voorzieningen gericht op wonen, werk, inkomen, schuldhulpverlening en identiteitspapieren.

CZW

Stationspark 29c
4462 DZ Goes

T 0113 - 39 71 71
E info@czwbureau.nl

Gevangen in het buitenland

Omstandigheden gevangenen na Katrina vreselijk

(Novum/AP) - Gedetineerden in New Orleans hebben na de orkaan Katrina onder vreselijke omstandigheden opgesloten gezeten. Dat concludeert de Amerikaanse burgerrechtenorganisatie ACLU in een donderdag verschenen rapport. Bewakers verlieten de gevangenis en lieten sommige gedetineerden achter in gesloten cellen, waar het stinkende water bij hen tot de borst kwam. Gedetineerden zaten dagen zonder elektriciteit, drinkwater en eten.

De dierenrechtenorganisatie van de staat Louisiana deed meer voor de zwerfdieren dan de politie voor de gedetineerden, concludeerde een door de ACLU geciteerde medewerker van het Nationale Gevangenisproject. Pas drie dagen nadat Katrina had toegeslagen werden de gedetineerden in de Orleans Parish Prison geëvacueerd (Trouw, 2006). 

Vrouwelijke gevangenen Californië onder druk gesteriliseerd

Door: Sacha Kester
9-7-13 - 16:32Celblok van een gevangenis (voor mannen) in Los Angeles. © afp.

Bijna 150 vrouwelijke gedetineerden in Californië zijn tussen 2006 en 2010 onder druk van artsen gesteriliseerd. Hier was geen toestemming voor gevraagd aan de staat, zoals de regels voorschrijven, zo meldt hetCentrum voor Onderzoeksjournalistiek (COJ).

Tot 1979 konden armen, gevangenen en mensen met een geestelijke ziekte in Californië gedwongen worden tot sterilisatie, maar sindsdien is dat verboden. Uit documenten en interviews blijkt echter dat artsen tussen 2006 en 2010 de eileiders van zeker 148 gedetineerde vrouwen hebben afgesloten - en dat dit eind jaren negentig bij nog 100 anderen misschien ook is gebeurd.

De medische staf van detentiecentra hadden de vrouwen eruit gepikt, die na het uitzitten van hun straf, waarschijnlijk weer in de gevangenis terecht zouden komen, aldus het COJ. De staat betaalde artsen in deze periode 114.686 euro om de procedure uit te voeren.

Beesten
'Ik dacht, oh mijn god, dat is niet goed!', vertelt Crystal Nguyen, een voormalige gevangene van de Valley State Prison voor Vrouwen in Chowchilla die in 2007 in de ziekenboeg van werkte. 'Denken ze dat het beesten zijn, en dat er niet meer mee gefokt mag worden?'

Nguyen zegt dat ze artsen vaak aan gevangenen die al meerdere straffen hadden uitgezeten hoorde vragen of ze zich niet liever zouden laten steriliseren.

Spijt
Christina Cordero, die in 2006 een kind kreeg in Valley State Prison, vertelt dat de gynaecoloog van de gevangenis haar regelmatig onder druk zette om haar eileiders na de bevalling te laten afsluiten. 'Zodra hij hoorde dat ik vijf kinderen had, stelde hij voor om dit te laten doen. Hoe dichter ik bij de bevalling kwam, hoe meer hij het er over had. Hij gaf me het gevoel dat ik een slechte moeder zou zijn, als ik het niet deed.' Cordero stemde er mee in, mee zegt dat ze er nu vreselijke spijt van heeft.

In een interview ontkent James Heinrich (69), het hoofd van de gynaecologen van de gevangenis, dat er druk werd uitgeoefend op de vrouwen. Hij zegt dat er een belangrijke service werd verleend aan arme vrouwen die gezondheidsrisico's liepen bij volgende zwangerschappen (Kester, 2013). 

Referentielijst:

S. Kester. (2013). Vrouwelijke gevangenen in Californië onder druk gesteriliseerd. Gevonden op het world wide web op 3 juni 2014 

http://www.ad.nl/ad/nl/1013/Buitenland/article/detail/3472915/2013/07/09/Vrouwelijke-gevangenen-Californie-onder-druk-gesteriliseerd.dhtml

Trouw. (2006). Omstandigheden gevangenen na Katrina vreselijk. Gevonden op het world wide web op 3 juni 2014.
http://www.trouw.nl/tr/nl/4496/Buitenland/article/detail/1527007/2006/08/10/Omstandigheden-gevangenen-na-Katrina-vreselijk.dhtml

Nazorg in het buitenland

Nazorg in het buitenland.

De nazorg voor ex-gedetineerden is in Nederland vrij goed georganiseerd, zo heeft een ex-gedetineerde net zoals iedereen in Nederland recht op de vervulling van basisbehoeften. De behoeften bedragen een geldig identiteitsbewijs, onderdak direct na ontslag uit detentie en een uitkering om in het eerste levensonderhoud te kunnen voorzien. De nazorg voor ex-gedetineerden in Nederland begint al tijdens de detentie, zodat ze direct na ontslag kunnen beginnen aan het leven in de samenleving.

Dit is helaas niet in alle landen zo goed geregeld, kijk maar eens naar België, hier moeten ex-gedetineerden zelf het initiatief nemen om te re-integreren in de samenleven. Dat klinkt in het eerste opzicht vrij normaal, maar als je dan denkt aan de mensen die het lastig vinden om het initiatief nemen wordt het al vrij kritisch. Deze mensen vallen letterlijk in een groot zwart gat als ze uit detentie raken, want waar moet je beginnen in het re-integratie proces? Deze mensen moeten zelf opzoek gaan naar onderdak en dat kan vrij lastig zijn als je geen familie hebt.  Hierdoor vallen veel mensen weer in de neerwaartse spiraal en in de criminaliteit (Binnendemuren, n.d.). 

Ook de nazorg voor ex-gedetineerden in Amerika is niet zo tof, dat komt omdat ze helemaal geen nazorg hebben! In Amerika is het fenomeen proeftijd helemaal verdwenen dit komt omdat de gevangenen verplicht zijn hun straf uit te zitten. En als je vrijkomt hoef je maar een paar jaar op je gedrag te letten, helaas vallen veel ex-gedetineerden terug in crimineel gedrag dit komt omdat het extreem lastig voor ze is om een baan te vinden. Ook worden er bepaalde rechten afgenomen van mensen die in de gevangenis hebben gezeten, zo mogen 5 miljoen ex-gedetineerden niet stemmen. Amerika het land van alle mogelijkheden, behalve voor ex-gedetineerden (Verhagen, n.d.)! 

Er is op het internet en in alle kranten veel te lezen over hoe het eraan toegaat in gevangenissen, en dan vooral in de gevangenissen in relatief arme landen. Maar over nazorg voor ex-gedetineerden vindt je bijna niks, misschien kunnen we op basis van deze informatie ervanuit gaan dat deze landen geen nazorg hebben? In de Tora-gevangenis in Egypte moeten de gevangenen met vele in een cel op de grondslapen, als Egypte geen geld heeft om gevangenen in een bed te laten slapen hebben ze dan misschien ook geen geld voor nazorg (Powned, 2013)?

Referentielijst: 

Binnendemuren. (n.d.). Sleutel naar nieuw leven. Gevonden op het wolrd wide web op 1 juni 2014. http://www.binnendemuren.be/component/content/article?id=82:qartsleutelnaarnieuwlevenq&cati__

Powned. (2013). NL'er in mesonwaardige cel. Gevonden op het world wide web op 28 juni 2014.
http://www.powned.tv/nieuws/binnenland/2013/12/nler_in_mensonwaardige_cel.html

F. Verhagen. (n.d.). Gevangenissen. Gevonden op het world wide web op 29 mei 2014.
http://www.amerika.nl/cliches/gevangenissen/